ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesi, ABD Başkanı Donald Trump’ın kapsamlı gümrük tarifeleri planının illegal olduğuna hükmetti.
Mahkeme, Beyaz Saray'ın bu kapsamda başvurduğu acil durum yasasının, başkana hemen her ülkeye tek yanlı gümrük vergisi koyma yetkisi vermediğine hükmetti. Yargıçlar, ABD Anayasasının diğer ülkelerle ticareti düzenleme konusunda Kongreye münhasır yetkiler verdiğini ve bu yetkilerin başkanın ekonomiyi koruma yetkisince geçersiz kılınmadığını söyledi.
Trump yönetimi kararı temyiz etti. Beyaz Saray başvurusunda "Ulusal bir acil durumu nasıl ele alacağımıza karar vermek, seçilmemiş yargıçların görevi değildir." dedi.
Federal mahkeme ayrıca Trump yönetiminin Çin, Meksika ve Kanada'ya ayrı ayrı uyguladığı bir dizi vergiyi de engelledi. Bu karar, Trump'ın ekonomi politikalarının önemli bir bölümüne ağır bir darbe indiriyor. Karar temyiz sürecinde olduğu sürece gümrük tarifelerinde vergilerde herhangi bir değişiklik olmayacak.
Ticaret savaşını bitirme fırsatı mı?
Reuters'ın haberine göre, Avustralya Ticaret Komisyonu Eski Baş Ekonomisti Tim Harcourt, konuyla ilgili değerlendirmesinde kararın ABD, Çin ve AB arasındaki ticaret savaşını sonlandırmak için bir fırsat olabileceğini dile getirdi. Harcourt, öte yandan bu kararın Trump tarafından "provokatif" olarak algılanabileceği uyarısını da yaptı: "Gümrük vergilerini sevmesem ve kaldırılmalarını istesem de seçilmiş bir başkana yönelik böyle bir hukuki müdahalenin geri tepebileceğini düşünüyorum."
Trump'ın açtığı küresel ticaret savaşı, ABD'den ithal ettiklerinden daha çoğunu ihraç eden ekonomileri cezalandırmayı amaçlayan kesintilerle finans piyasalarını altüst etmişti.
Ancak üç yargıçlı Uluslararası Ticaret Mahkemesi, başkanın göreve geldiğinden beri duyurduğu kısıtlamaların çoğunu engelleyerek etkili bir şekilde ateşkes ilan etti.
Beyaz Saray, "seçilmemiş yargıçların" Trump'ın yönetimin "ulusal acil durum" olarak nitelendirdiği şeyi ele alma eylemlerine karışma hakkı olmadığını savunarak kararı sert bir şekilde eleştirdi.
Trump'ın sözcüsü Kush Desai, "Başkan Trump Amerika'yı her şeyin önünde tutmaya söz verdi ve yönetim, bu krizi ele almak ve Amerikan büyüklüğünü geri kazandırmak için yürütme gücünün her kolunu kullanmaya kararlı" dedi.
Trump'ın en yakın danışmanlarından Stephen Miller ise sosyal medyada mahkeme kararını "kontrolden çıkmış bir yargı darbesi" olarak kınadı.
Trump yönetimi mahkeme kararının hemen ardından kararı temyiz edeceğini açıkladı. Yorumculara göre, Beyaz Saray hukuk yollarını araştırmakla ilgilenirken yatırımcıların temkinli kalmaya devam edeceğini söyledi.
Trump, 2 Nisan'da çoğu ticaret ortağına, başta Çin ve Avrupa Birliği dahil onlarca ülkeye ise çok daha yüksek vergiler içeren kapsamlı vergiler açıklamıştı.
Bu kararla piyasalar kargaşaya sürüklendi ancak Trump'ın daha büyük vergileri 90 gün boyunca askıya almasının ardından sakinleşmişti.
"Anayasaya aykırı"
Üç yargıçlı Uluslararası Ticaret Mahkemesi kararını, bazı işletmeler ve eyalet hükümetleri tarafından ortaklaşa açılan iki ayrı davada, başkanın eylemlerinin Anayasa uyarınca Kongreye verilen bütçe hakkı yetkisini ihlal ettiği grekeçesiyle verdi.
Heyet kararında "Mahkemenin önündeki iki davada soru[nun], 1977 Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası'nın ("IEEPA") bu yetkileri, dünyanın hemen her ülkesinden gelen mallara sınırsız tarifeler koyma yetkisi biçiminde başkana devredip devretmediği" olduğunu yazdı.
Ticaret anlaşmazlıklarından kaynaklanan anlaşmazlıklara bakan mahkeme, IEEPA'nın "hükümete sınırsız tarife yetkisi devrettiği" yolundaki herhangi bir yorumun anayasaya aykırı olduğuna hükmetti.
(AEK)
